5 Centimet Trên Giây là câu chuyện về Tono Takaki và Shinohara Akari. Họ biết nhau từ thuở còn học tiểu học, thân thiết như hình với bóng. Giống những đứa trẻ con vô lo vô nghĩ, họ kể cho nhau nghe mọi chuyện từ chân trời dưới bể. Dường như không có chuyện gì có thể giấu kín, ngoại trừ cảm xúc tình cảm đang dần nảy nở trong cả hai.

Nội dung chính của cuốn sách 5 Centimet Trên Giây

Lên trung học, Akari chuyển đi, đến một nơi rất xa cậu bạn thân. Ít gặp mặt, ít thư từ, mối liên hệ dần chìm vào quên lãng. Cho đến ngày Takaki quyết định thực hiện chuyến đi gian nan một mình để đến gặp cô.

Takaki thay đổi chuyến tàu liên tục vì bão tuyết, quãng đường dài khiến cậu đến sân ga cuối cùng vào lúc nửa đêm. Cũng trong đêm vắng vẻ, không còn một hành khách, cô bé Akari vẫn ngồi đợi bạn mình với hộp cơm đã dần nguội lạnh.

Bản thân từ sự xuất thân trong gia đình Samurai nhưng ở địa vị thấp của chính tác giả, thông qua sự hà khét từ lối giáo dục khép kín, mang tính kìm hãm cho đến chế độ “gia đình quyền thế” mang nặng sự phân biệt giai cấp được quy định nghiêm ngặt ở vùng Nakatsu nơi ông sinh sống. Phần nào đã ảnh hưởng ít nhiều đến sự nhận xét về đẳng cấp xã hội của Fukuzawa sau này.

Thời kì phải sinh sống dưới nước Nhật bị chi phối nặng nề bởi chế độ phong kiến lãnh địa cũng góp phần giúp Fukuzawa thấu hiểu rằng nề nếp cổ đã lỗi thời, không thể khư khư kìm hãm lực tiến hóa được. Rằng văn minh cũng có tính kế thừa, và học vấn chính là con đường duy nhất để khai sáng nên những con đường văn minh tiếp theo. Dù được giáo dục bởi Nho gia nhưng ông không xem những điều đó là “ khuôn vàng, thướt ngọc” cho chính bản thân mình mà ngày càng nhận ra sự bất công trong một xã hội bị chi phối bởi những tư tưởng Nho giáo phần nào đó đã lỗi thời và không còn góp ích nhiều vào những giá thị thực tiễn cho đời sống.